Dopamine is een essentiële neurotransmitter die invloed heeft op motivatie, stemming, concentratie, beloning en motoriek. De aanmaak van dopamine in de hersenen is een complex, meerstapsproces dat afhankelijk is van aminozuren, cofactoren (vitaminen en mineralen) en de werking van bepaalde genen.
Wanneer een van deze stappen verstoord is — door een nutriëntentekort, een langzaam werkend enzym of concurrentie met andere biochemische routes — kan dit leiden tot lage dopaminewaarden, wat geassocieerd wordt met klachten zoals depressie, ADHD, vermoeidheid of zelfs de ziekte van Parkinson.
🔬 Stap 1: Fenylalanine → Tyrosine
Dopaminesynthese begint met het essentiële aminozuur fenylalanine, dat wordt omgezet in tyrosine via het enzym fenylalaninehydroxylase (PAH).
Deze stap vereist:
- BH4 (tetrahydrobiopterine) – een methylatieproduct
- Vitamine C en D
- Folaat (methylfolaat)
- VDR-genactiviteit (vitamine D-receptor)
⚠️ Verstoring in BH4-aanmaak (bijv. door variaties in MTHFR, VDR, TH of DHFR) kan deze omzetting verminderen.
🧬 Stap 2: Tyrosine → L-DOPA
Tyrosine wordt vervolgens omgezet in L-DOPA via het enzym tyrosinehydroxylase (TH).
Deze stap is de snelheidsbepalende stap in het hele dopamineproces en vereist:
- BH4
- Methylfolaat
- Vitaminen C en D
- Goede werking van MTHFR, VDR en TH-genen
Daarnaast heeft ook het schildklierhormoon invloed op deze stap, en tyrosine wordt ook gebruikt voor andere processen zoals serotonine- en schildklierhormoonsynthese, wat voor concurrentie zorgt in de opname en verwerking.
💊 Stap 3: L-DOPA → Dopamine
Tot slot wordt L-DOPA omgezet in dopamine via het enzym DOPA decarboxylase (DDC).
Deze stap is afhankelijk van:
- Vitamine B6 in zijn actieve vorm (PLP)
- Een enzym dat ook betrokken is bij de aanmaak van serotonine en histamine
⚠️ Een tekort aan vitamine B6 kan deze laatste stap remmen, wat leidt tot verlaagde dopamineproductie en verstoringen in andere neurotransmittersystemen.
⚖️ Competitie en Samenspel met Andere Systemen
Dopaminesynthese staat niet op zichzelf: het deelt veel voedingsstoffen en tussenstappen met andere belangrijke neurotransmittersystemen:
- BH4 is ook nodig voor de aanmaak van serotonine en stikstofmonoxide (NO)
- Vitamine B6 (PLP) is cruciaal voor zowel dopamine, serotonine als histamine
- Tyrosine is ook betrokken bij de aanmaak van schildklierhormonen en adrenaline
Dit betekent dat:
- Een tekort aan één nutriënt meerdere systemen kan beïnvloeden
- Tekort aan cofactoren kan leiden tot een onevenwicht in de neurotransmitterbalans
- Concurrentie tussen routes (bijv. serotonine en dopamine) invloed heeft op het eindresultaat
🧬 Genen die Dopaminesynthese Beïnvloeden
Bepaalde genetische varianten kunnen de werking van enzymen of de beschikbaarheid van cofactoren verminderen, zoals:
Mensen met deze genetische varianten (SNP’s) hebben mogelijk een lagere dopamine-aanmaakcapaciteit en kunnen baat hebben bij gerichte voedingsondersteuning.
🧠 Gevolgen van Lage Dopaminesynthese
Als dopamineproductie traag of inefficiënt verloopt, kunnen symptomen ontstaan zoals:
- Lage motivatie, vlakke stemming
- Concentratieproblemen
- Sombere of depressieve gevoelens
- Vermoeidheid en lusteloosheid
- Lage drive of libido
- Sterke belonings- of genotsbehoefte
Maar een te hoog dopaminegehalte (vooral in combinatie met receptorgevoeligheid) kan ook problemen veroorzaken, zoals:
- Angst en onrust
- Slapeloosheid
- Verhoogd risico op psychose of manie
Het draait dus om balans, niet om “meer is beter”.
✅ Natuurlijke Ondersteuning van Dopaminesynthese
Aanvullende adviezen:
- Eet voldoende eiwitten voor aminozuren
- Ondersteun je methylatiecyclus (vooral bij MTHFR-mutaties)
- Verminder chronische stress, dat cofactoren uitput
- Zorg voor een gezonde darmflora om opname te verbeteren
🧠 Tot slot
Dopaminesynthese is een complex en gevoelig proces, dat afhankelijk is van:
- Voldoende aminozuren
- Beschikbare vitamines en cofactoren
- Genetische enzymwerking
- Evenwicht met andere systemen zoals serotonine en schildklierfunctie
Een goed begrip van deze processen helpt om gerichter te werken aan stemming, motivatie, cognitieve veerkracht en mentale energie.