Het Thoracic Outlet Syndroom (TOS) is een complexe aandoening waarbij zenuwen en/of bloedvaten bekneld raken in de thoracic outlet – de nauwe doorgang tussen de nek, het sleutelbeen en de eerste rib. Deze compressie kan leiden tot pijn, gevoelloosheid, zwakte en andere klachten in de nek, schouders, armen en handen.
Voor massagetherapeuten en manueel therapeuten is inzicht in de anatomie, oorzaken en behandelmogelijkheden van TOS essentieel om cliënten effectief en duurzaam te helpen.
🧠 Wat is de Thoracic Outlet?
De thoracic outlet is de doorgang tussen de nek en schouder, waar belangrijke structuren van de wervelkolom naar de arm lopen:
- Brachiale plexus (zenuwen die spieren en gevoel in arm en hand aansturen)
- Arteria subclavia (slagader naar de arm)
- Vena subclavia (ader die bloed uit de arm terugvoert)
Deze structuren passeren verschillende anatomische ruimtes:
- Interscalene driehoek (tussen de voorste en middelste scalenusspieren)
- Costoclaviculaire ruimte (tussen sleutelbeen en eerste rib)
- Subpectorale ruimte (onder de pectoralis minor-spier)
⚠️ Waardoor Ontstaat Thoracic Outlet Syndroom?
TOS ontstaat wanneer deze zenuwen of bloedvaten bekneld of geïrriteerd raken. Mogelijke oorzaken zijn:
👀 Symptomen van Thoracic Outlet Syndroom
TOS kan neurogeen, vasculair of gemengd zijn. Veelvoorkomende klachten:
- Tintelingen of gevoelloosheid in armen, handen of vingers
- Zwakte of vermoeidheid in schouder of arm
- Pijn in de nek, schouder, borst of arm
- Zwelling of verkleuring van de hand (bij vasculaire betrokkenheid)
- Zwaar gevoel of “dode arm”, vooral na activiteit
Symptomen verergeren vaak bij bovenhandse bewegingen, langdurig zitten, autorijden of het dragen van zware tassen.
🧰 Hoe Manuele Therapie kan Helpen
Massage en manuele therapie kunnen zeer effectief zijn bij de behandeling van TOS – vooral bij de meest voorkomende vorm: neurogene TOS. De doelstellingen zijn:
- Verminderen van spierspanning die compressie veroorzaakt
- Verbeteren van houding en ademhalingspatronen
- Vrijmaken van fasciale restricties
- Vergroten van ruimte in de thoracic outlet
Belangrijke Technieken zijn onder andere:
✅ 1. Myofasciale Release
- Gericht op scalenes, pectoralis minor, subclavius en bovenste trapezius
- Zachte, langdurige technieken om spanning te verminderen en ruimte te creëren
✅ 2. Triggerpointtherapie
- Triggerpoints in bijvoorbeeld de scalenes of pec minor kunnen uitstralingspijn geven
- Behandeling kan zenuwprikkeling en doorbloeding verbeteren
✅ 3. Positionele Release / Muscle Energy Techniques
- Corrigeert asymmetrische spanning en herstelt balans in nek- en schoudergebied
✅ 4. Gewrichtsmobilisaties
- Zachte mobilisatie van de nek, eerste rib en schoudergordel om bewegingsvrijheid te herstellen en compressie te verminderen
✅ 5. Houdingsadvies en Ademhaling
- Diafragmatische ademhaling stimuleren om overbelasting van hulpademhalingsspieren te verminderen
- Houdingscorrectie om ruimte in de thoracic outlet te behouden
🧘 Zelfzorg en Cliënteducatie
Langdurige verlichting vereist ook actieve betrokkenheid van de cliënt. Aanbevolen:
- Rekken van pectoralis minor en scalenes
- Versterken van de bovenrug en rotator cuff
- Ergonomische werkplekaanpassingen
- Vermijden van bovenhandse belasting of zware tassen
🩺 Wanneer Doorverwijzen?
Hoewel manuele therapie veel kan betekenen, vereist TOS soms een multidisciplinaire aanpak. Verwijs door naar een arts bij:
- Plotseling krachtverlies of coördinatieproblemen
- Zichtbare vaatveranderingen (zoals blauwe of koude vingers)
- Ernstige of aanhoudende pijn die niet verbetert
- Vermoeden van halsrib of indicatie voor chirurgie
🔚 Conclusie
Thoracic Outlet Syndroom is een complexe maar behandelbare aandoening. Met kennis van de anatomie en gerichte hands-on technieken kunnen massagetherapeuten en lichaamswerkers betekenisvolle verlichting bieden bij zenuw- of vaatafknelling in het nek- en schoudergebied.
Door hands-on werk te combineren met houdingstraining en ademwerk, help je cliënten hun lichaam te bevrijden – en weer ruimte en stroming te brengen in de thoracic outlet.